Dziś kontynuujemy temat kołkowy. Jakie mamy rodzaje kołków montażowych i do czego ich używamy? To jednocześnie proste i trudne pytanie. Możemy je z grubsza podzielić na kołki uniwersalne i kołki do specjalnych zastosowań.

W każdym domu prędzej czy później zachodzi potrzeba powieszenia czegoś na ścianie (np. nasze nowe szafki kuchenne) czy pod sufitem (ten piękny, wielki żyrandol w salonie). Zazwyczaj nie ma problemu i wystarczają zwykłe kołki rozporowe z plastyku, takie po kilkadziesiąt groszy za sztukę. Nieco gorzej kiedy mamy ścianę z płyty kartonowo-gipsowej, a pod nią jest izolacja (np. w postaci styropianu czy wełny mineralnej). Taka izolacja może mieć grubość 5 cm (standardowo), ale może też być grubsza, kiedy trzeba zapewnić większą izolację termiczną. Ponadto, ostatnio często zamiast styropianu używa się wełny mineralnej o grubości np. 20 cm. Jak w takim wypadku zawiesić te nasze szafki na takiej ścianie? Oczywiście przy pomocy kołków montażowych, ale już nie takich zwykłych, tylko specjalnie przeznaczonych do montażu w płycie kartonowo-gipsowej.

Każdy materiał budowlany wymaga użycia odpowiedniego dla niego rodzaju kołka rozporowego. Innych używamy do wspomnianej płyty G-K, a innych do tzw. pustaków „gazobetonowych” i jeszcze inne do cegieł czy pustaków „szczelinowych”. Kołki specjalnego przeznaczenia zazwyczaj lepiej sprawdzą się niż zwykłe kołki, szczególnie jeśli mają wytrzymać większe obciążenie. Oczywiście ważna jest średnica i długość takiego kołka, ale to już inna sprawa. Należy zawsze kierować się informacjami od producenta kołka dotyczącymi jego maksymalnego obciążenia. Stanowczo nie należy wiercić otworów za dużym lub za małym wiertłem. Ze zbyt dużego otworu kołek wypadnie, do zbyt małego otworu nie wbijemy kołka, lub podczas wbijania zegnie się (zakleszczy się) i nie będzie można odpowiednio wkręcić śruby.

Kołki uniwersalne

Zwykły kołek uniwersalny jest wykonany po prostu z plastyku, i to chyba jedyny wspólny element występujący niezależnie od producenta. Występują różne rodzaje kołków montażowych, kołki różnią się długością, kolorem, rodzajem materiału z którego są wykonane (plastyk, plastykowi nie równy) oraz samym kształtem. Generalnie, wszystkie te kołki są tak skonstruowane, że w miarę wkręcania śruby, rozszerza się ich tylna część, ale może ona się składać z 2, 3 lub 4 elementów. Tak samo przednia część kołka może być zakończona kołnierzem, który niekiedy ułatwia zamaskowanie nierówności powstałych w ścianie podczas wiercenia. Oczywiście możemy kupić sobie same kołki i używać do nich naszych własnych wkrętów, jednak nie mogą być ani za długie, ani za krótkie. Zbyt grubych nie wkręcimy, a zbyt cienkie nie dokręcą się należycie i takie mocowanie będzie nieskuteczne – w końcu taki kołek nie spełni swojego zadania i zamocowany element się obluzuje.

Kołek wprowadzamy w wywiercony otwór, a następnie wkręcamy śrubę przy pomocy śrubokręta. Zazwyczaj jest to zwykła śruba, ale może też być zakończona haczykiem – wtedy wkręcamy ją trzymając kombinerkami końcówkę haczyka (tak wg. mnie najwygodniej).

Kołki szybkiego montażu

Wszystkie kołki tego typu są wykonane z plastyku i mają na początku kołnierzyk. Tutaj kołek plastykowy wkładamy do wywierconego otworu już z częściowo wkręconą śrubą. Kiedy kołek trafi na opór, po prostu dobijamy go razem ze śrubą młotkiem. Jeśli wszystko idzie bez problemów, śruba z kołkiem wchodzi nam do samego końca, ale ma tę właściwość, że można ją jeszcze na końcu trochę dokręcić.

Kołki szybkiego montażu montuje się szybciej niż zwykłe, ale jeśli chcemy go z jakiegoś powodu wyjąć ze ściany, to może to sprawiać problemy pon. śruba może się w nim obracać (często w trakcie wbijania śruba po prostu zrywa gwint wewnątrz kołka, przez co ciężko będzie ją wykręcić). Taki kołek najczęściej nie nadaje się do powtórnego użycia, uniwersalny kołek najczęściej nadaje się jeszcze do powtórnego użytku.

Kołki skrzydełkowe

Te kołki przeznaczone są do ścian z materiałów zawierających puste przestrzenie lub do mocowania w ścianach z płyt gipsowych. W zależności od konstrukcji mają różną długość, najczęściej są wykonane z plastyku i w pewnym odstępie od końca kołka mają skrzydełka, które w trakcie wkręcania śruby odchylają się i zapierają kołek o tył naszej płyty gipsowej lub cegły (pustaka) szczelinowej.

W miarę wkręcania wkrętu, kołek zaginany jest coraz mocniej w połowie jego długości, a jego tylna część przesuwa się do przodu. Niestety, nie mają tak wielkiej wytrzymałości jak wyżej wymienione kołki, jednak niekiedy to jedyne rodzaje kołków montażowych jakie możemy użyć. Są wystarczająco mocne do zawieszenia lustra, obrazu, wieszaka czy małej szafki.

Kotwy ze śrubami

Tutaj możemy powiedzieć, że są wykonane z metalowych części i wytrzymują największe obciążenia, niejednokrotnie nawet powyżej 100 czy 200 kg. Nawet jeśli w trakcie wiercenia otworu przypadkiem troszkę go rozwiercimy, nie jest to zbyt wielkim problemem. Główny zaczep mocujący kołek w ścianie znajduje się na jej końcu i w trakcie dokręcania kołek jest coraz bardziej rozszerzany. Najczęściej takie kotwy są używane do przykręcania większych elementów do ściany (np. drewniana belka nośna do ściany) i tutaj lekko luźny otwór nie będzie wielkim błędem w sztuce, tak czy siak, będziemy dokręcać śrubę na jego początku i to ona ma za zadanie ściągnięcie do siebie obu elementów.

Kołki do płyt kartonowo-gipsowych

W tym wypadku możemy używać kołków skrzydełkowych lub specjalnie wykonanych kołków do płyt G-K. Te drugie są w całości wykonane z plastyku i do ich zamontowania używa się wiertła o mniejszej średnicy niż kołek! Taki kołek jest wykonany na kształt śruby z szerokim gwintem i na jego początku znajduje się świder, który powoduje wkręcanie się naszego kołka w płytę. Producent kołka zazwyczaj na opakowaniu podaje wielkość wiertła jakie należy użyć, po przewierceniu się tym wiertłem przez płytę G-K, bierzemy do ręki śrubokręt krzyżakowy i wkręcamy nim kołek do samego końca. Po wkręceniu kołka możemy wkręcić w jego środek śrubę, na której zawieszamy nasz element wiszący.

Kołki do sufitów podwieszanych

Jak sama nazwa wskazuje, służą do mocowania zaczepów sufitów podwieszanych. W całości wykonane z metalu, oprócz skrzydełkowej końcówki, na przedzie kołka (a właściwie zaczepu) mamy zwykły hak nagwintowany na niemal całej długości, na którym wieszamy specjalny element do mocowania sufitu podwieszanego. Po nawierceniu otworu wkładamy w niego nasz „kołek”, po wepchnięciu kołka do otworu, kiedy już przejdzie przez konstrukcję do której jest mocowany, następuje rozprzężenie skrzydełek na jego końcu i możemy dokręcać nakrętkę z podkładką w naszym kołku.

Od niedawna możemy też zakupić takie same kołki, ale w wersji do mocowania do ścian. Zasada działania jest w zasadzie taka sama, jednak nie ma rozprężającej się końcówki ze skrzydełkami, tylko kawałek blaszki wyprofilowanej w kształcie litery „U”. Po włożeniu kolka do otworu, grawitacja powoduje, że taka blaszka opada i w ten sposób zaczepia się o ścianę.

Inne rodzaje kołków montażowych

Kotwy ze śrubami najczęściej są wykonane w taki sposób, że rozszerza się końcówka takiej kotwy, ale są już w sprzedaży kotwy, które rozszerzają się na połowie swojej długości.

Tulejki rozporowe do mocowania szpilek służą do montowania prętów (czyli końcówek szpilek) wystających ze ściany, kiedy np. chcemy zamocować wełnę mineralną na zewnątrz budynku czy zamocować wspornik do metalowego ciągu kominowego biegnącego równolegle do ściany. Taki „kołek” ma kształt tulejki, na zewnątrz specjalnie wykonane nacięcia (radełkowanie) aby powierzchnia była porowata i się zaczepiła w otworze, w środku posiada gwint uformowany stożkowo w który wkręcamy naszą szpilkę. W trakcie wkręcania szpilki końcówka kołka się rozszerza, przez co powoduje zaczepienie się w ścianie, tak jak zwykłego kołka. Dodatkową cechą takiego mocowania jest to, że możemy taką szpilkę w każdej chwili wykręcić i ponownie wkręcić w dowolnym momencie, praktycznie dowolną ilość razy. Można też użyć takiego kołka do mocowania różnych rzeczy na suficie, sprawdzi się doskonale jako haczyk do powieszenia lampy. Potrzebna jest do tego tylko szpilka z zakończeniem w kształcie haczyka.

Kołki do mocowania styropianu stosowane są wyłącznie do przymocowania styropianu podczas ocieplania ścian zewnętrznych budynku styropianem. Zazwyczaj mają długość ok. 10 cm (długość kołka zależy od grubości styropianu, zazwyczaj długość kołka jest równa grubości styropianu + 5 cm na głębokość otworu w ścianie) i bardzo szeroki kołnierz na końcu kołka. Kołnierz ten ma za zadanie dużą powierzchnią jak najmocniej docisnąć do ściany mocowany styropian bez jego uszkodzenia. Taki kołek montujemy dość prosto, przykładamy płytę styropianu w miejsce gdzie ma zostać zamontowana, następnie długim wiertłem z końcówką widiową wiercimy otwór w żądanym miejscu. Najczęściej takie kołki mają średnicę 8-10 mm, wiertło musi mieć co najmniej taką długość, jaka jest długość kołka. Po wywierceniu otworu, wkładamy w to miejsce kołek dociskając go do styropianu przyklejonego do ściany, następnie wbijamy w otwór w kołku gwóźdź, który dociska nam kołek do powierzchni styropianu i powoduje rozszerzenie się końca tkwiącego w ścianie. Kołek można wkładać tak, aby bezpośrednio przylegał do styropianu, lub wykorzystać go do przymocowania dodatkowo siatki, aby ułatwić sobie później tynkowanie.

Niemal wszystkie rodzaje kołków montażowych znajdziemy w ofercie firmy Frankopol z Kartuz.